ถ้าจะพูดถึงเรื่องอาหารการกิน เชียงคานหนึ่งในอำเภอเล็กๆ สุดเขตประเทศไทยในจังหวัดเลย ก็มีของอร่อยๆ ไม่น้อยหน้าหัวเมืองใหญ่ๆ ของไทยสักเท่าใดนัก เพราะด้วยความหลากหลายทางวัฒนธรรมจากสองฝากฝั่งโขง จึงทำให้เมืองแห่งนี้มีอาหารการกินที่แปลกแตกต่างออกไปในรูปแบบเฉพาะตัว ซึ่งจะหารับประทานจากที่อื่นไม่ได้เลย นอกจากนี้เชียงคานก็ยังมีร้านอาหารอร่อยๆ ในราคาสบายกระเป๋า ให้ได้เลือกรับประทานอยู่อย่างมากมาย และบวกกับรสชาติของอาหารที่ไม่จัดจ้านมากนัก ทำให้นักท่องเที่ยวและผู้มาเยือน ณ ดินแดนแห่งนี้ อิ่มเอมกันแบบสุโขสโมสรได้อย่างไม่ยากเลย…

และหนึ่งในหลายๆ เมนูที่บรรดานักท่องเที่ยวต่างก็พูดถึงและถือว่าต้องลองลิ้มชิมรสให้ได้ ไม่เช่นนั้นก็ถือว่ามาไม่ถึงเชียงคานก็คือ “ข้าวปุ้นน้ำแจ่ว” อาหารพื้นบ้านที่ติดอันดับความอร่อยชนิดที่เรียกได้ว่า “กินชามเดียวไม่เคยพอ”

ข้าวปุ้นน้ำแจ่วก็คือ ขนมจีนในต้มแซ่บเครื่องในหมูนั่นเอง ส่วนประกอบของข้าว ปุ้นน้ำแจ๋วที่แตกต่างจากขนมจีนทั่วไป เช่นมีเครื่องในหมู ตับ ไต ไส้ พุง ที่ต้มจนสุกแล้ว ประเภทผักๆก็มีผักบุ้ง กระล่ำปี ถั่วฝักยาว งอก สาระแน ต้นหอมสด และที่สำคัญจะขาดไม่ได้เลยคือน้ำชุบใส แต่ละร้านของที่นี่ก็จะมีรสชาติแซบแตกต่างกันไป ว่ากันว่าถ้าใครได้มาเยือนเชียงคานถ้าไม่ได้ชิมข้าวปุ้นน้ำแจ๋วยามเช้า ก็เท่ากับว่าไม่ถึงเชียงคาน

อาหารเช้า คนเชียงคาน กับข้าวเหนียวร้อนๆ

สำหรับร้านข้าวปุ้นน้ำแจ่วที่นี่ หากเป็นนักท่องเที่ยวมือใหม่และไม่รู้ว่าจะเลือกรับประทานที่ร้านไหนดี เพราะมีให้เลือกเป็นสิบๆ ร้าน เราขอแนะนำร้าน “ข้าวปุ้นน้ำแจ่ว ป้าบัวหวาน” ร้านอาหารพื้นบ้านในบรรยากาศสบาย ๆ พร้อมเมนูข้าวปุ้นน้ำแจ่วสูตรโบราณตามแบบฉบับของชาวเชียงคานแท้ๆ ให้ได้ลองกัน

“ร้านข้าวปุ้นน้ำแจ่ว ป้าบัวหวาน” ตั้งอยู่ที่ซอยศรีเชียงคาน 14 (บน) ห่างจากปากซอยประมาณ 200 เมตร เข้าซอยมาแล้วให้สังเกตดูป้ายชื่อร้านที่อยู่ทางขวามือให้ดี ไม่เช่นนั้นอาจเข้าผิดร้านได้ เมื่อเข้าไปภายในร้านเราจะเห็นลูกค้ามากหน้าหลายตาที่แวะเวียนมาชิมข้าวปุ้น น้ำแจ่วฝีมือป้าบัวหวาน นั่งกันอยู่เต็มร้านไปหมด ซึ่งก็พอจะการันตีเบื้องต้นได้ว่าต้องอร่อยแน่ๆ

และเมื่อชามแรกมาถึง เราจึงได้โอกาสถามป้าบัวหวานว่า “ข้าวปุ้นน้ำแจ่ว เมนูยอดนิยมชนิดนี้คืออะไร” ซึ่งป้าบัวหวานได้ยิ้มให้เราและอธิบายให้ฟังอย่างเป็นกันเองว่า “จริงๆ แล้วข้าวปุ้นน้ำแจ่วก็คือ ขนมจีนน้ำใสที่ได้สูตรข้ามน้ำข้ามโขงมาจากฝั่งลาว ซึ่ง “ข้าวปุ้น” ก็คือขนมจีน แต่เส้นจะเล็กกว่า ส่วน “น้ำแจ่ว” ก็คือน้ำพริกของชาวอีสาน หรือพูดง่ายๆ ก็คือ ขนมจีนในต้มแซบเครื่องในหมูนั่นเอง แต่ส่วนประกอบของข้าวปุ้นน้ำแจ่วที่แตกต่างจากขนมจีนทั่วไปก็คือ จะมีเครื่องในหมูที่ต้มจนสุกหอมแล้ว ใส่รวมมากับผักชนิดต่างๆ เช่น ผักบุ้ง กะหล่ำปลี ถั่วฝักยาว ถั่วงอก สาระแหน่ ต้นหอมสด และสิ่งสำคัญที่ขาดไม่ได้เลยก็คือ น้ำชุบใส ซึ่งแต่ละร้านจะมีรสชาติหอมหวานของน้ำต้มกระดูกหมูที่แตกต่างกันออกไปตาม สูตรของตัวเอง และก่อนทานก็แค่ปรุงรสด้วยกะปิกับมะนาว ให้มีรสชาติอมเปรี้ยว อมเค็ม และได้กลิ่นหอมอ่อนๆ ของกะปิเป็นใช้ได้ หรือถ้าใครชอบรสเผ็ด ก็ให้เติมพริกสดตำละเอียดลงไป แต่แนะนำว่าให้ลองใส่แต่น้อยก่อน เพราะพริกที่นี่รสเผ็ดมาก เพียงแค่นี้ก็จะได้ทานข้าวปุ้นน้ำแจ่วรสเลิศแล้ว”